علی علیه السلام درهفتمین روز میلاد، فرزند دلبند خود را طلبید و لبان
خویش را با یاد خدا مترنم ساخت. بنا به سنت پسندیده ی اسلام، موهای زیبای سر کودک را تراشید و هم وزن آنها، طلا (و یا نقره) به مستمندان داد. سپس گوسفندی به عنوان عقیقه، ذبح کرد (1)، تا به برکت آن صدقات و این قربانی، پیکر پاک عباس عزیز، پابرجا و سالم مانده، ایام زندگانی او طوبای برکاتی جاودان باشد.
گفتار امام علیه السلام و نام حماسی نوزاد، دفتر طلایی خاطرات را در مقابل دیدگان آشنایان می گشود. از این رو بر بینش علی علیه السلام آفرین می گفتند و انتخاب عقیل را می ستودند. از روزی یاد می کردند که امیرمؤمنان علیه السلام برادر خود عقیل را طلبید تا از بلندای «علم انساب» (2)، نگاهی به قبایل مختلف بیفکند. خانواده ای اصیل و شجاع را انتخاب کند و انگشت اشاره بر بانویی پاک و عفیف نهد تا با انتخاب او فرزندانی دلاور، سرآمد و شیردل به وجود آید.
پس از مدتی تحقیق و ژرف نگری، عقیل «فاطمه ی کلابیه» یا «ام البنین» را برگزید. (3) بانویی که ثمامه یا «لیلی» افتخار مادری اش را داشت. «حزام
بن خالد» پدر او بود. در دیباچهی اجداد وی دلیرمردی و شجاعت قرار داشت، به طوری که سلاطین زمان در برابرشان سر تسلیم فرود میآوردند (4).
ابوبراء عامر بن خالد، که شجاعترین فرد عرب محسوب میشد، جد مادری وی بود. او با پنجاه رزمآور مقابله میکرد و «بازی کننده با نیزهها» لقب داشت. از این رو عقیل در توصیف این خاندان گفت: شجاعترین و زیرکترین مردمان عرب این قبیله هستند (5).
امالبنین از بانوان فرزانه و ارجمندی بود که به اهل بیت علیهمالسلام معرفتی والا داشت و از اخلاص و صفا در ولایت بهرهمند بود. بر این اساس، نزد فرزندان فاطمهی زهرا علیهاالسلام مقامی شایسته داشت، به طوری که زینب کبری علیهاالسلام در ایام عید به دیدار وی میشتافت. گسترهی شناخت این شخصیت عزیز دربارهی اهل بیت علیهمالسلام بدان حد بود که – بنا به نقلی – چون به ازدواج علی علیهالسلام درآمد، به سان مادری دلسوز و پرستاری مهربان از امام حسن علیهالسلام و امام حسین علیهالسلام که بیمار بودند، مواظبت و پذیرایی کرد و با عطوفتی خاص در تأمین سلامت آنها کوشید (6).
1) العباس بن علی، ص 25.
2) علمی که با آن آبا و اجداد افراد شناخته می شود و به وسیله ی آن درباره ی اصالت خانوادگی و صفات روحی اخلاقی آنان اطلاعاتی گرانبها به دست می آید.
3) برخی از مورخان بر این باورند که ازدواج امیرمؤمنان علی علیه السلام با ام البنین، پس از وفات فاطمه ی زهرا علیهاالسلام بوده است. (ر. ک: تاریخ طبری، ج 4، ص 118، تاریخ ابن اثیر، ج 3، ص397؛ تاریخ ابوالفداء، ج 1، ص 181) و بعضی دیگر معتقدند این وصلت پس از ازدواج علی علیه السلام با امامه صورت گرفته است. (ر. ک: مناقب ابن شهرآشوب، ج 2، ص 117، الفصول المهمه، ص 145، مطلب السؤول، ص 63، سردار کربلا، ص 157، العباس، ص 72(.
4) العباس، ص 69؛ تنقیح المقال، ج 2، ص 128.
5) همان، ص 128، معارف ابنقتیبه، ص 92؛ العباس، ص 69.
6) العباس، ص 73، مولد العباس بن علی علیهالسلام، ص 27 – 25، سردار کربلا، ص 158.
