جستجو
این کادر جستجو را ببندید.

وضعیت اولیه سقاخانه‏

زمان مطالعه: 2 دقیقه

بنای این سقاخانه به نام نوروزخان ایشیک آقاسی، بانی آن شهرت دارد. نوروزخان پسر الهوردی خان عزالدین لوی قاجار، از یاران محمدحسن خان قاجار بود (اعتماد السلطنه: 1364، ج 1، ص 858(. وی در دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار، سمت ایشیک آقاسی‏باشی [رئیس تشریفات] و حاجب باری او را داشته است.

از آثار منسوب به این شخصیت، تکیه نوروزخان، سقاخانه نوروزخان و حمام نوروزخان، در تهران بوده که حمام آن خراب و به کلی از میان رفته، ولی آثاری از تکیه و سقاخانه‏اش تا مدتها پایدار مانده و به نام او شهرت داشته است (بامداد: 1347، ج 3، ص 394(. البته گاهی تکیه نوروزخان را تکیه‏ی حسام السلطنه نیز می‏خوانند، که منظور حسام السلطنه مراد میرزا، است که خانه‏های وسیع او

نزدیک سقاخانه نوروزخان و در حقیقت در اول محله بازار، قرار داشت. وی عموی ناصرالدین شاه و فاتح هرات بود (حسینی بلاغی: 1350، ص 52 ط) و به عقیده آقای حسینی بلاغی، بنای تکیه‏ی نوروزخان واقع در قرب مدرسه آصفیه، از حسام السلطنه است.

اینکه چرا این گونه اماکن خاص برای تکیه و سقاخانه در نظر گرفته می‏شده، چنان‏که قبلا نیز گذشت ریشه‏ای قدیمی‏تر از زمان نوروزخان و قاجار داشته است، به طوری که به عقیده‏ی آقای کریمان به احتمال زیاد، بیشتر این آثار متعلق به روزگاری است که تهران صورت دیه داشته و شاید که اصل و منشأ پاره‏ای از اماکن متبرکه تهران، حتی به روزگار پیش از اسلام دیه طهران نیز برسد (کریمان: 1356، ص 161(.

به هر تقدیر قدمت سقاخانه، آرایه‏بندی‏های بنا، و تزیینات داخلی سقاخانه، به همراه جای پای سنگی آن، سقاخانه نوروزخان را در سراسر شهر تهران مشهور کرده بود. دیر زمانی بود که مردم این شهر از نقاط دور و نزدیک، برای زیارت جای پای سنگی این سقاخانه، گرد می‏آمدند و در پای آن مراد خواسته و شمع روشن می‏کردند و نذر و نیاز می‏کردند.