امام صادق علیهالسلام، که عظمت جهان افروز مقامش بسیاری از کورباطنان را وادار به تسلیم کرده است، شخصیت عباس علیهالسلام را از زاویهای دقیق بررسی کرده، صفات برجستهی عمویش را به طور گسترده بیان میفرماید. سخنان آن حضرت را میتوان به سه بخش تقسیم کرد:
الف) صفات بیست گانهی ابوالفضل علیهالسلام با عبارات مختلف؛
ب) درود و سلام امام به مقام پر ابهت عباس علیهالسلام؛
ج) لعن و نفرین به دشمنان ابوالفضل علیهالسلام و تجاوزگران به حریم شخصیت او.
اینک بخش اول کتاب معرفت امام صادق علیهالسلام را میگشاییم و از زبان خلیفهی خدا در زمین و امام به حق ناطق، صفات ارزشمند عباس علیهالسلام را درمییابیم. آن بزرگوار فرمود:
عموی ما عباس بن علی علیهالسلام چنین صفاتی داشت؛
1- بصیرت نافذ،
2- بینش عظیم،
3- ایمان بسیار و شدید،
4- جهاد در محضر امام حسین علیهالسلام،
5- جانبازی و ایثار،
6- شهادت در راه امام خود، (1).
امام صادق علیهالسلام در ادامهی زیارت ابوالفضل علیهالسلام بخشی دیگر از خصوصیات برجستهی علمدار کربلا را، با عبارت «شهادت میدهم«، برمیشمارد و میفرماید: شهادت میدهم که تو:
7-[در برابر جانشین رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم] در مقام تسلیم بودی،
8- امام حسین علیهالسلام را تصدیق کردی،
9- به حجت خدا وفادار ماندی،
10- خیرخواه امام خود بودی. (2).
امام ششم علیهالسلام سپس عباس علیهالسلام را چون جنگاوران و شهدای بدر خوانده، میفرماید:
11- من شهادت میدهم و خدا را نیز گواه میگیرم که تو راه جنگاوران و شهدای بدر را پیمودی. (3).
آنگاه امام علیهالسلام از میزان تلاش ابوالفضل علیهالسلام در راه خشنودی خداوند پرده برمیدارد و میفرماید:
12- شهادت میدهم که تو در خیرخواهی تا آخرین حد تلاش کردی و
آنچه در توان داشتی به انجام رساندی.
حضرت صادق علیهالسلام در پایان این فصل از زیارت، به تبیین جایگاه والای عباس علیهالسلام میپردازد و میفرماید که، در برابر این فداکاریها، خداوند بزرگ:
13- تو را در جمع شهدا قرار داد،
14- روانت را با ارواح نیکبختان همنشین ساخت،
15- وسیعترین منزل بهشتی و برترین غرفهی فردوس را به تو عطا کرد،
16- یادت را در ملأ اعلی بلند ساخت.
ششمین جانشین رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در زیارت نیمهی رجب نیز خطاب به شهیدان والا و عموی بزرگوارش میفرماید:
17- ای «هدایت یافتگان«!
18- ای «پاکان از هر پلیدی«!
19-… شما پاک و طیب هستید و زمینی که در آن دفن گشتید پاک و طیب شده است (4).
امام صادق علیهالسلام در فصلی دیگر از سخنانش به عظمت مقام ابوالفضل علیهالسلام درود میفرستد و میفرماید:
سلام خدا و سلام فرشتگان مقربش و سلام پیامبران مرسل و بندگان شایستهی الهی و سلام همهی شهدا و صدیقان، سلامهای پاک و طیب در صبحگاهان و شامگاهان، بر تو باد ای فرزند امیرالمؤمنین (5).
در بخشی دیگر از سخنان حضرت صادق علیهالسلام، شاهد نفرین بر دشمنان بیشرم عباس علیهالسلام هستیم که با عبارات مختلف بیان میشود:
خدا لعنت کند آن را که حق تو را نشناخت و حرمت تو را پاس نداشت.
… خدا لعنت کند کسی را که حق تو را نشناسد و مقام تو را سبک بشمارد.
… خداوند لعنت کند مردمی را که حرامهای الهی را در شأن تو حلال شمردند و با کشتن تو حرمت اسلام را زیر پا نهادند. (6).
1) العباس بن علی، باقر شریف قرشی، ص 39 – 36.
2) مولد العباس بن علی علیهالسلام، ص 97؛ العباس بن علی، ص 42 – 36.
3) العباس، ص 213؛ مولد العباس بن علی علیهالسلام، ص 98؛ العباس بن علی، ص 40.
4) العباس بن علی، ص 41 – 40؛ مولد العباس بن علی علیهالسلام، ص 285 – 220.
5) العباس بن علی، ص 38.
6) العباس، ص 213 و 220 و 221.
