»زیارت«، حضور نزد شخصیتی محبوب و گشودن صحیفهی دل برای پیوندی مقدس است؛ طریقی که به بلندای قرب الهی و نزدیکی معنوی منتهی شده، موجب سنخیتی روحی بین انسان و آن شخصیت ملکوتی میشود.
زیارت ابوالفضل علیهالسلام همچون قدمگاه معرفت است. در این زیارت گلواژههای عرشی حضرت صادق علیهالسلام رایحهی قدسی به وجود انسان میبخشد. یکایک الفاظ آن عطری از گلزار فضایل علوی داشته، مجموعهی عبارات نشان از صفات انسانی کامل، عبدی صالح و رادمردی ملکوتی دارد.
امام علیهالسلام، که از فراز شناختی والا و گسترهای روحافزا به شخصیت عموی خود حضرت ابوالفضل علیهالسلام نگریسته، به جلوههایی معرفت آفرین و چشمگیر اشاره میکند. ابتدا سلام خداوند متعال، ملایک مقرب، پیامبران مرسل، بندگان صالح و تمامی شهیدان، صدیقان و پاکان را به پیشگاه عباس علیهالسلام تقدیم کرده، سپس زبان به شهادت میگشاید و صفاتی ارجمند و شایسته از آن حضرت را بیان میفرماید. با هم این زیارت را میخوانیم و روان خود را در زلال گوارای آن شستشو میدهیم:
امام صادق علیهالسلام فرمود: چون ارادهی زیارت قبر عباس بن علی علیهالسلام کردی، که در کنار فرات و نزدیکی حایر قرار دارد، بر در روضه میایستی و
میگویی:
سلام الله و سلام ملائکته المقربین و انبیائه المرسلین و عباده الصالحین و جمیع الشهداء و الصدیقین و الزاکیات الطیبات فیما تغتدی و تروح علیک یابن امیرالمؤمنین اشهد لک بالتسلیم و التصدیق و الوفاء و النصیحة لخلف النبی صلی الله علیه و اله المرسل و السبط المنتجب و الدلیل العالم و الوصی المبلغ و المظلوم المهتضم فجزاک الله عن رسوله و عن امیرالمؤمنین و عن الحسن و الحسین صلوات الله علیهم افضل الجزآء بما صبرت و احتسبت و اعنت فنعم عقبی الدار لعن الله من قتلک و لعن الله من جهل حقک و استخف بحرمتک و لعن الله من حال بینک و بین ماء الفرات اشهد انک قتلت مظلوما و ان الله منجز لکم ما وعدکم جئتک یابن امیرالمؤمنین وافدا الیکم و قلبی مسلم لکم و تابع و انا لکم تابع و نصرتی لکم معدة حتی یحکم الله و هو خیر الحاکمین فمعکم معکم لا مع عدوکم انی بکم و بایابکم من المؤمنین و بمن خالفکم و قتلکم من الکافرین قتل الله امة قتلتکم بالایدی و الالسن (1).
سلام خدا و سلام فرشتگان مقربش و پیمبران فرستادهاش و بندگان شایستهاش و تمام شهیدان و راستگویان و درودهای پاکیزه و پاک در هر بامداد و شامگاه بر تو ای فرزند امیرمؤمنان.
شهادت میدهم که تو در برابر یادگار پیامبر رسل و نوهی برگزیده پیامبر [امام حسین علیهالسلام]، راهنمای دانشمند، جانشینی که رساننده احکام خدا بود، و ستمدیدهای که حقش پایمال شده، اهل تسلیم بودی، تصدیق کردی، وفادار بودی و خیرخواهی کردی. پس خداوند پاداش تو را از جانب رسول خود، امیرمؤمنان و حسن و حسین – درودهای الهی بر آنان – عطا کند؛ و به خاطر بردباری و پاداش خوبی و کمکی که کردی بهترین پاداش را به تو دهد، و چه نیکوست سرانجام زندگانیات.
خدا لعنت کند کسی که تو را کشت و خدا لعنت کند کسی را که دربارهی حق تو جهل ورزید و حرمت تو را سبک شمرد.
خدا لعنت کند کسی را که میان تو و آب فرات حایل شد.
گواهی میدهم که براستی تو مظلوم کشته شدی و براستی که خداوند به وعدهای که به شما داده است وفا میکند.
ای پسر امیرمؤمنان، به درگاهت آمدهام، بر شما وارد شدم، دلم تسلیم شما و پیروتان است، و خودم نیز پیرو شمایم و یاریام برای شما آماده است، تا هنگامی که خدا حکم کند و او بهترین حکم کنندگان است. من طرفدار شما و با شما هستم نه با دشمن شما. من نسبت به شما و بازگشت شما [در زمان رجعت] ایمان دارم و به هر که با شما مخالفت کرده، شما را کشته کافر و منکرم، خداوند مردمی را که شما را با دست و زبان کشتند بکشد.
سپس امام فرمود: پس از آن داخل روضه شو، خود را به ضریح بچسبان و بگو:
السلام علیک ایها العبد الصالح المطیع لله و لرسوله و
لامیرالمؤمنین و الحسن و الحسین صلی الله علیهم و سلم السلام علیک و رحمة الله و برکاته و مغفرته و رضوانه و علی روحک و بدنک اشهد و اشهد الله انک مضیت علی ما مضی به البدریون و المجاهدون فی سبیل الله المناصحون له فی جهاد اعدائه المبالغون فی نصرة اولیائه الذابون عن احبائه فجزاک الله افضل الجزآء و اکثر الجزآء و اوفر الجزآء و اوفی جزآء احد ممن وفی ببیعته و استجاب له دعوته و اطاع ولاة امره اشهد انک قد بالغت فی النصیحة و اعطیت غایة المجهود فبعثک الله فی الشهداء و جعل روحک مع ارواح السعداء و اعطاک من جنآنه افسحها منزلا و افضلها غرفا و رفع ذکرک فی علیین و حشرک مع النبیین و الصدیقین و الشهدآء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا اشهد انک لم تهن و لم تنکل و انک مضیت علی بصیرة من امرک مقتدیا بالصالحین و متبعا للنبیین فجمع الله بیننا و بینک و بین رسوله و اولیآئه فی منازل المخبتین فانه ارحم الراحمین (2).
سلام بر تو ای بندهی شایستهی خدا، مطیع پروردگار و رسول او و امیرمؤمنان و حسن و حسین، درود و سلام خدا بر ایشان باد. سلام و رحمت خدا و برکات و آمرزش و خشنودیاش بر تو و پیکرت. شهادت میدهم و خدا را بر این گواهی شاهد میگیرم که تو به راستی راه جنگجویان بدر و پیکار کنندگان راه خدا را پیمودی؛ مجاهدانی که خیرخواهان الهی در پیکار با دشمنانش، کوشایان در یاری دوستانش و دفاع کنندگان
از محبانش شمرده میشدند.
پس خداوند تو را به بهترین، بیشترین پاداش، شایستهترین پاداش و کاملترین پاداش که برای وفا کنندگان به بیعتش، پذیرندگان دعوتش و پیروان والیان امرش در نظر گرفته، جزا داد.
گواهی میدهم که تو براستی در خیرخواهی کوشش خود را انجام دادی و نهایت تلاش خود را در این راه به کار بردی. خدایت در زمرهی شهیدان برانگیزد و روح تو را با ارواح نیکبختان همراه سازد. خداوند فراخترین منزل و بهترین غرفههای بهشت خود را به تو عطا کند و نام تو را در بالاترین جایگاهها برده، با پیامبران و راستگویان و شهیدان و شایستگان محشور سازد و آنها رفیقانی نیکویند.
شهادت میدهم که براستی تو سستی نکردی و سر نتافتی و از روی بصیرت و بینایی کامل در این راه گام نهادی.
به مردم شایسته اقتدا کردی و از پیمبران پیروی کردی پس خدا ما و تو و رسولش و دوستانش را در جایگاههای فروتنان گردآورد؛ زیرا که او مهربانترین مهربانان است (3).
پس از زیارت دو رکعت نماز زیارت در بالای سر بخوان. آنگاه نزد قبر حضرت برو، اظهار ادب و طلب حاجت کن؛ سپس خود را روی قبر انداخته، آن را ببوس و با عباراتی چون بابی انت و امی یا ناصر دین الله عشق و محبت خود را بیشتر نمایان ساز (4).
امید آن که ارادتمندان دلباختهی آستان مقدس اباعبدالله الحسین علیهالسلام و ابوالفضل العباس علیهالسلام با کاروانهایی از شور و عشق به سوی کربلای حسینی حرکت کنند و با ابراز ارادتی خالصانه، غبار غربت از دل زدوده، یاد امام شهیدان انقلاب اسلامی ایران و شهیدان سرافراز را زنده بدارند.
1) مفاتیح الجنان، مرحوم حاج شیخ عباس قمی، ص 793 – 794.
2) مفاتیح الجنان، ص 794 – 795.
3) سردار کربلا، ص 326 – 328.
4) برگرفته از احادیثی پیرامون آداب زیارت ر. ک: بحارالانوار، ج 101، ص 261؛ سردار کربلا، ص 336.
